Cevap:
Allahü teâlâ, insanlara irade denilen kuvveti vermeyi ve insanların, istediklerini yapmakta, istemediklerini yapmamakta serbest olmalarını ezelde irade etmiş, dilemiştir. Hiçbir şeyi zorla yaptırmamaktadır. İnsanların irade sahibi olmaları, Allahü teâlâ böyle istediği içindir. İnsanın, dilediğini yapabilmesi, insanın irade sahibi olduğunu gösterdiği gibi, Allahü teâlânın da ezelde bu iradeyi irade etmiş olduğunu göstermektedir. Allahü teâlâ, insanda irade olmasını ezelde irade etmeseydi, insanda irade yaratmasaydı, insan bir işi yapmakta serbest olamaz, mecbur olurdu. Böyle olmakla beraber, insan bir şey yapmayı irade edince, Allahü teâlâ da irade ediyor ve yaratıyor. İnsanların irade ettiklerini yaratan, Allahü teâlâdır. İnsan, hiçbir dileğini yaratamaz, yapamaz. Her şeyi yapan, yaratan, Allahü teâlâdır. Ondan başka yaratıcı yoktur. Ondan başkasına yaratıcı, yarattı demek, hem yanlıştır, hem de, Allahü teâlâya başkasını ortak yapmak olur ki, en çok yasak ettiği ve sonsuz azap yapacağını bildirdiği bir şeydir.
***
Sual: Devamlı idrar, gaz kaçıran, herhangi bir yerinden kan, cerahat gelen bir kimse, böyle olmayan sağlam kimselere imam olabilir mi?
Cevap:
Özürlü olan, mesela devamlı gaz, idrar kaçıran herhangi bir yerinden devamlı kan, cerahat gelen kimse, sağlam kimselere imam olamaz. Ayrıca üzerinde dirhemden çok necaset bulunan, Kur’an-ı kerimi doğru okuyamayan kimse de, böyle olmayanlara imam olamaz. Kaplama ve dolgu dişi bulunan kimsenin, kaplama ve dolgusu olmayan Hanefilere imam olabilmesi için, Şafii veya Maliki mezhebini taklit etmesi lazımdır.
***
Sual: Ölen kimsenin ardından, ölenin borçları için iskat yapmanın, yaptırmanın mahzuru var mıdır?
Cevap:
Vefat eden kimsenin ardından, iskat yapmalı veya yaptırmalıdır. Namaz borçlarının iskatı için vasiyet etmek ve iskatı definden sonra da yapmak sahihtir. Seâdet-i Ebediyye kitabında, iskatın sahih olduğu kaynakları ile ve nasıl yapılacağı bildirilmektedir. Mezhepleri inkâr eden, itikadı bozuk kimselerin, "dinimizde, iskat diye bir şey yoktur, iskatı, devri hocalar uydurmuştur" gibi sözlerine inanmamalıdır.