Cevap: Ramazan ayında, oruçlu olduğunu bildiği hâlde ve fecir ağarmadan evvel niyet etmiş iken, faydalı bir şey yemekle, içmekle, yani gıda veya deva olarak yenilmesi âdet olan veya zevk ve keyif veren bir şeyi ağızdan mideye sokmakla veya cima yapmak ve yapılmakla oruç bozulur ve kaza ve kefaret lâzım olur. Bu tarife göre, sigara içmek orucu bozar. Hem kaza, hem kefaret lâzım olur. Çünkü dumandaki katı ve sıvı zerreler tükürük ile mideye giderler. Hacamat, gıybet gibi, orucu bozmadığı iyi bilinen şeyden sonra, oruç bozuldu sanarak, bile bile yese, orucu bozularak kaza ve kefaret lâzım olur. Ramazanda fecirden evvel niyet etmeyen kimse, dahveden önce oruç bozacak bir şey yaparsa, iki imama göre, hem kaza, hem de kefaret lâzım olur. Çünkü niyet ederek oruç tutmak imkânı mevcut iken, bu imkanı kaçırmıştır. İmâm-ı a’zama göre ise, yalnız kaza lâzım olur. Dahve vaktinden sonra yer, içerse, üç imama göre de, kefaret lâzım olmaz.
Kefaret cezası, mübarek Ramazan ayının hürmet, namus perdesini yırtmanın karşılığıdır. İmâm-ı a’zama göre, dört mezhepte de sahih olan Ramazan orucunu bile bile bozmanın cezasıdır. Şafii mezhebinde, fecirden önce niyet şart olduğundan, fecirden önce niyet etmeyen veya zorla, özürle bozan Hanefiler de, İmâm-ı a’zama göre kefaret yapmaz. Kaza, adak ve nafile oruçları bozunca, kefaret yapılmaz. Ramazanın bir gününde, kaza lâzım olan bir şey yaparak orucunu bozan kimse, başka gününde de bu şeyi kast ile yine yaparsa, kefaret de lâzım olur. (Tam İlmihâl s. 317)
***
Sual: Oruç tutmak vücuda zararlı mıdır yoksa faydalı mıdır?
Cevap: Oruç mide rahatsızlığına sebep olmaz. Bilakis midenin sıhhatine faydalıdır. Bu husus, bugünkü modern tıp mütehassısları tarafından, açık ve kesin bir şekilde ispat edilmiştir. Muhtelif yabancı dillerde, mütehassıs tabipler tarafından yazılmış tıp kitaplarında, bir çok hastalıkların perhiz yapmakla tedavi edilecekleri yahut perhiz yaparak tedavinin kolaylaşacağı bildirilmektedir. Midesinden rahatsız olan kimse, hamile kadın, süt veren kadın ve hastalığının artacağından korkan kimse, harp eden asker ve seferi yani insan yürüyüşü ile üç günlük [Hanefide yüzdört, diğer üç mezhepte seksen kilometre] yola giden yolcular oruç tutmayabilirler.
Orucun sıhhate zararlı değil, bilakis çok faydalı olduğunu bazı misallerle ispat edelim:
Hadîs-i şerifte, (Oruç tutunuz, sıhhat bulunuz) buyrulmuştur.
Oruç, bir sene boyunca durmadan çalışan mide ile beraber bütün hazım [sindirim] cihazının [sisteminin] istirahata sevk edilmesi ve insan vücudunun bir tasfiyeye tabi tutulmasıdır. Böylece, hazım cihazı dinlendirilmiş olur. İnsanlarda en çok görülen rahatsızlık, hazım bozukluğudur. Şişmanlık, kalp ve damar hastalıklarına, şeker hastalığına ve tansiyon yüksekliğine sebep olmaktadır. Oruç, bütün bu hastalıklara karşı koruyuculuk vazifesi yaptığı gibi, bir de tedavi vasıtasıdır. Bugün birçok hastalıktan kurtulmak için, perhiz lâzım olduğunu yukarıda bildirmiştik.
Oruç ile insanın güçlü bir irade kuvveti kazanacağı şüphesizdir. Bu sebep ile alkol, uyuşturucu gibi, kötü alışkanlıklardan oruç vesilesi ile kurtulanlar çok görülmektedir.
Oruç, vücuttaki karbonhidrat, protein ve bilhassa yağ depolarının harekete geçirilmesini sağlar. Oruç sayesinde madde süzmekten kurtulan böbrekler, bir revizyona [tamire] girerek, dinlenme ve yenilenme imkanı bulurlar. (Cevap Veremedi s. 234)